Ko dung nạp Lactose là gì? Biểu hiện, cách chữa không dung nạp Lactose
Không dung nạp Lactose là một hiện tượng phổ biến. Có báo cáo cho rằng nó ảnh hưởng tới khoảng 75% dân số trên thế giới. Với những người không dung nạp Lactose, việc sử dụng sữa và các sản phẩm từ sữa có thể dẫn đến các vấn đề tiêu hóa và ảnh hưởng tiêu cực đến chất lượng cuộc sống.
1. Không dung nạp Lactose là gì?
Không dung nạp Lactose là một rối loạn do không tiêu hóa được Lactose – một loại đường chủ yếu trong sữa.
Lactose là một đường đôi, hình thành do sự kết hợp của 2 phân tử đường đơn là Glucose và Galactose. Để tiêu hóa được Lactose, cơ thể cần sản sinh ra enzyme Lactase, phân cắt Lactose thành Glucose và Galactose rồi hấp thu vào máu. Khi thiếu enzyme Lactase, Lactose sẽ không được tiêu hóa, di chuyển trong đường ruột và gây ra các triệu chứng rối loạn tiêu hóa.
Không dung nạp Lactose là một rối loạn do không tiêu hóa được Lactose
Lactose cũng được tìm thấy trong sữa mẹ - thứ hầu hết trẻ em sinh ra đều có khả năng tiêu hóa. Rất hiếm gặp trẻ em dưới 5 tuổi không dung nạp Lactose.
Hiện nay, khoảng 75% dân số trên thế giới không dung nạp Lactose. Tuy nhiên, có sự khác biệt lớn về tỷ lệ dân số không dung nạp Lactose giữa các vùng.
2. Nguyên nhân của chứng không dung nạp Lactose
Nguyên nhân dẫn đến không dung nạp Lactose có thể chia thành hai nhóm chính:
2.1. Thứ nhất, không dung nạp Lactose nguyên phát
Không dung nạp Lactose nguyên phát là nguyên nhân phổ biến nhất. Nó xảy ra do sự suy giảm sản xuất enzyme Lactase theo tuổi, dẫn đến sự giảm hấp thu Lactose.
Ko dung nạp Lactose là gì? Biểu hiện, cách chữa không dung nạp Lactose
Điều này một phần liên quan đến gen do có sự khác biệt về mức độ phổ biến của hiện tượng này trên các quần thể khác nhau. Theo ước tính, không dung nạp Lactose xảy ra trên 5-17% dân số châu Âu trong khi con số này ở Mỹ là 44%, châu Phi và châu Á là 60-80%.
2.2. Thứ hai, không dung nạp Lactose thứ phát
Không dung nạp Lactose thứ phát là hiện tượng hiếm gặp, gây ra do các bệnh lý như nhiễm khuẩn ruột hoặc nghiêm trọng hơn là bệnh Celiac (không dung nạp Gluten). Hiện tượng viêm thành ruột do các bệnh lý này gây ra lại là nguyên nhân dẫn tới sự suy giảm sản xuất enzyme Lactase.
3. Các biểu hiệu của không dung nạp Lactose
Nếu không được kiểm soát, không dung nạp Lactose có thể dẫn tới các vấn đề tiêu hóa nghiêm trọng.
Các triệu chứng thường gặp nhất là: Đầy hơi chướng bụng. đau bụng quặn, xì hơi, tiêu chảy.
Một số trường hợp còn xảy ra “tào tháo đuổi”, buồn nôn, nôn, đau bụng dưới hoặc thỉnh thoảng là táo bón.
Tiêu chảy xảy ra do Lactose không được tiêu hóa, vừa di chuyển vừa kéo nước vào trong lòng ruột. Khi đến đại tràng, Lactose bị lên men bởi các vi khuẩn tạo nên các acid béo chuỗi ngắn và sinh khí. Chính việc này là nguyên nhân của đầy hơi, chướng bụng, “xì hơi” và đau bụng.
Mức độ nặng nhẹ của các triệu chứng tùy thuộc vào mức Lactose có thể dung nạp và lượng Lactose ăn vào.
4. Những người không dung nạp Lactose có uống được sữa không?
4.1. Những loại thực phẩm chứa Lactose
Lactose chủ yếu được tìm thấy trong sữa và các sản phẩm từ sữa. Các thực phẩm chứa Lactose bao gồm: Sữa bò (tất cả các loại), sữa dê, phô mai (bao gồm cả dạng cứng và mềm), kem, sữa chua, bơ.
Lactose chủ yếu được tìm thấy trong sữa và các sản phẩm từ sữa
Các thực phẩm có thể có Lactose gồm:
- Thực phẩm làm từ sốt trắng (sốt Béchamel) như bánh Quiche.
- Bánh quy.
- Chocolate và bánh kẹo, như kẹo ngọt.
- Bánh mì và các sản phẩm nướng.
- Bánh ngọt.
- Ngũ cốc ăn sáng.
- Súp hoặc sốt ăn liền.
- Thịt chế biến sẵn như là thịt xông khói chưa cắt lát hoặc xúc xích.
- Bữa ăn chế biến sẵn.
- Sốt và nước thịt.
- Khoai tây chiên, hạt, bánh tortillas.
- Món tráng miệng và bánh trứng.
Bạn nên kiểm tra xem các thực phẩm có chứa sữa bằng cách xem trên nhãn. Sữa có thể được đề cập đến qua các tên như là sữa, bột sữa, whey, whey protein, whey protein concentrate, casein sữa, sữa đông (curd), sữa lên men (buttermilk), phô mai, sốt kem chua,…
Không nên nhầm lẫn với các sản phẩm chứa acid lactic, lactalbumin, lactate hoặc casein. Những thành phần này không phải là Lactose.
4.2. Những người không dung nạp Lactose vẫn có thể sử dụng lượng nhỏ các sản phẩm từ sữa
Tất cả sữa và sản phẩm từ sữa có chứa Lactose không có nghĩa là tất cả chúng chứa Lactose quá ngưỡng dung nạp.
Không dung nạp Lactose vẫn có thể sử dụng lượng nhỏ sữa
Hầu hết những người không dung nạp Lactose có thể chịu được một lượng nhỏ Lactose. Ví dụ, một người không dung nạp Lactose có thể dùng một chút sữa trong trà nhưng không thể chịu được lượng sữa trong một bát ngũ cốc.
Những người không dung nạp Lactose có thể chịu được tới tổng cộng 18g Lactose được chia nhỏ thành nhiều lần trong 1 ngày.
Trên thực tế, đã có nghiên cứu chỉ ra nhiều người không dung nạp Lactose có thể chịu được tới 12g Lactose trong một bữa, xấp xỉ lượng Lactose trong một cốc chứa 230ml sữa.
Bản thân một số loại sản phẩm từ sữa vốn có lượng Lactose thấp khi sử dụng đúng khẩu phần như bơ, chỉ chứa 0.1g Lactose trong khẩu phần 20g. Hay một số loại phô mai như Swiss, Colby, Monterey Jack và Mozzarella chứa ít hơn 1g Lactose trong một khẩu phần.
Một điều thú vị là sữa chua ít gây ra các triệu chứng ở người không dung nạp Lactose hơn so với các sản phẩm từ sữa khác.
4.3. Các nguồn bổ sung canxi thay thế
Sữa và các sản phẩm từ sữa rất giàu dinh dưỡng, là nguồn cung cấp protein, canxi, vitamin A, B12, và D quan trọng. Vì thế, những sản phẩm này rất cần thiết cho xương, giúp xương chắc khỏe, giảm nguy cơ gãy xương khi về già.
Tuy nhiên, với những người không dung nạp Lactose, việc cần phải cắt giảm hoặc không được sử dụng sữa và các sản phẩm từ sữa dẫn tới nguy cơ thiếu chất.
Tuy các sản phẩm từ sữa là nguồn canxi quan trọng, nhưng chúng không phải là sản phẩm thiết yếu. Chúng ta vẫn có thể có chế độ ăn lành mạnh mà không cần đến các sản phẩm từ sữa.
Sau đây là danh sách các loại thực phẩm giàu canxi và không chứa Lactose: Nước ép rau củ hoặc trái cây, đậu phụ, đậu nành, bơ hạnh nhân.
Các nguồn bổ sung canxi thay thế sữa
5. Cách chữa không dung nạp Lactose
Các phương pháp sau đây có thể giúp chúng ta tiếp tục sử dụng sản phẩm từ sữa dù không dung nạp Lactose.
5.1. Bổ sung Enzyme
Chúng ta hoàn toàn có thể bổ sung enzyme tiêu hóa Lactose. Chúng được bào chế dưới dạng viên nén để uống hoặc dạng giọt nhỏ vào thực phẩm hoặc đồ uống.
Tuy nhiên, hiệu quả của các loại chế phẩm bổ sung enzyme này phụ thuộc vào cơ địa của từng người. Một nghiên cứu đã thử nghiệm ba sản phẩm bổ sung enzyme Lactase khác nhau trên những người không dung nạp Lactose. Các sản phẩm này giúp cải thiện các triệu chứng khi sử dụng 20g Lactose mà không có hiệu quả khi sử dụng 50g Lactose.
5.2. Thường xuyên sử dụng Lactose
Thường xuyên sử dụng Lactose giúp cơ thể thích nghi với nó.
Tới nay, các nghiên cứu về việc này vẫn còn ít nhưng các nghiên cứu mở đầu đã chứng minh kết quả khả quan.
Trong một nghiên cứu nhỏ, 9 người không dung nạp Lactose đã dùng Lactose trong 16 ngày với một lượng gấp 3 lần lượng Lactase họ có.
Tuy vẫn cần có nghiên cứu lớn hơn để khẳng định và đưa ra kết luận nhưng việc “huấn luyện” ruột để dung nạp Lactose là điều có thể.
5.3. Probiotics và Prebiotics
Probiotics là các vi sinh vật có lợi sống cộng sinh trong đường ruột và Prebiotics là các loại chất xơ cung cấp thức ăn cho các vi sinh này.
Các lợi khuẩn probiotics tốt cho người không dung nạp Lactose
Đã có nghiên cứu chỉ ra cả Probiotics và Prebiotics làm giảm các triệu chứng không dung nạp Lactose.
Một trong các Probiotics có lợi nhất được cho là Bifidobacteria thường được tìm thấy trong các chế phẩm bổ sung men vi sinh và sữa chua.
Kết lại, việc không dùng sữa và các sản phẩm từ sữa có thể khiến chúng ta thiếu chất. Tuy nhiên, không dung nạp Lactose không đồng nghĩa với việc từ bỏ hoàn toàn các sản phẩm này. Chúng ta vẫn có thể sử dụng một lượng nhỏ sữa.
Nếu cần thiết từ bỏ hoàn toàn sữa cũng không sao cả. Chúng ta vẫn có thể có một chế độ ăn lành mạnh mà không cần có chúng. Hãy đảm bảo bạn bổ sung thêm các nguồn canxi khác để tránh thiếu chất nhé.
>> Xem thêm Top 5 loại sữa dành cho trẻ bất dung nạp Lactose tốt nhất hiện nay
___________________________________________________________
Cảm ơn bạn đã đọc bài viết này. Hãy chia sẻ ý kiến của bạn ở phần bình luận bên dưới nhé.
Để biết thêm những thông tin sức khỏe hữu ích từ chuyên gia, mời bạn ghé thăm mục CHUYÊN GIA TƯ VẤN.
Để cập nhật những kiến thức chăm sóc trẻ em mới nhất, mời bạn truy cập vào mục MẸ THÔNG THÁI.
Nếu có bất cứ thắc mắc nào, bạn có thể gửi câu hỏi qua Facebook Thầy thuốc Lê Minh Tuấn hoặc liên hệ tới số điện thoại 092.919.7777. Các Dược sĩ Đại học Dược Hà Nội sẽ tư vấn trực tiếp, miễn phí.
